Haczedilemeyen Mallar

İcra ve İflas Kanunu madde 82'de haczi caiz olmayan mal ve haklar düzenlenmiştir. Bu kanun dışında özel kanunlarda sayılan haczedilemeyen mallar vardır.

Bazı mallar da işin niteliği gereği haczedilemeyen mal olarak kabul edilmektedir. Kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar hazcedilemez. Borçlu kişide bu mallar dışında kalan mallar için haciz işlemleri yapılabilir.

Haczedilemeyen Mallar Nelerdir?

• İİK m.82/1 gereği; devlet malları ile kanunda haczi caiz olmadığı gösterilen mallar haczedilemez. Devlete karşı takip açılabilir ancak devlet malları haczedilemez. Kamu hizmetinde süreklilik ilkesi vardır.
• İİK m.82/2 gereği; borçlu geçimini sermayesinden ziyade bedeni çalışmasıyla sağlıyorsa, mesleğini devam ettirebilmesi için gerekli olan her türlü eşya haczedilemez. Meslek eşyası haczedilemez ama her türlü meslek eşyası haczedilemez değildir. Bu konuda Yargıtay'ın vermiş olduğu kararlar vardır.
• İİK m.82/3 gereği; borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu sayılabilecek eşya haczedilemez. Borçlunun konutunda aynı amaçla kullanılan eşyalardan birden fazla olması durumunda bunlardan kulanıldığı amaç için gerekli olanın bırakılması ve fazladan olan eşyalar haczedilmesi gerekir. Eski kanunda "pek lüzumlu eşya" haczedilemez diyordu. Şimdi "lüzumlu eşya" haczedilemez demektedir.
• İİK m.82/4 gereği; borçlu çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi, hayvanlar, nakil vasıtaları, diğer eklenti ve ziraat aletleri haczedilemez. Borçlu sanat erbabı ise sanat ve mesleği için lüzumlu olan araç, gereç ve kitapları haczedilemez. Arabacı, kayıkçı, hamal gibi küçük nakliye işiyle geçimini temin eden borçlunun nakil araçları da haczedilemez. Burada bahsedilen arabacıdan kasıt otobüs veya dolmuş sahibi değildir. Küçük çaplı nakliye erbabıdır. Kargo araçları haczedilebilir.
• İİK m.82/5 gereği; borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise borçlunun tercih edeceği bir süt ineği veya üç keçi veya koyunu ve bunların üç aylık yem ve yataklıkları haczedilemez.
• İİK m.82/6 gereği; borçlunun ve ailesinin iki aylık giderleri; çiftçi ise gelecek mahsul için lazım olan tohumluğu haczedilemez.
• İİK m.82/7 gereği; borçlu sebze ve meyve yetiştiricisi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan bağ ve bahçesi ve bu iş için lüzumlu bulunan araç ve gereçleri haczedilemez. Geçimini hayvancılıkla sağlayan borçlunun hayvanlarının üç aylık yem ve yataklıkları haczedilemez.
• İİK m.82/8 gereği; Borçlar Kanununun 510. maddesi gereğince kaydı hayatla iratlar haczolunmamak üzere tesis edilmiş ise haczedilemez.
• İİK m.82/9 gereği; ordu ve zabıta hizmetlerinde olanlara bağlanan emeklilik maaşları ile bu hizmetlerinden dolayı ailelerine bağlanan maaşlar ve ordunun hava ve denizaltı personeline uçuştukları ve dalış yaptıkları için verilen tazminat ve ikramiyeleri haczedilemez. Askeri malüllerle, şehit yetimlerine verilen maaşlar haczedilemez.
• İİK m.82/10 gereği; bir muavenet sandığı tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi benzer hallerde bağlanan maaşlar,
• İİK m.82/11 gereği; vücut bütünlüğüne ve sıhhate verilen zararlar için tazminat olarak kendisine veya ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi lazım gelen paralar haczedilemez. Burada manevi tazminat gibi maddi tazminat da haczedilemez.
• İİK m.82/12 gereği; borçlunun haline münasip evi haczedilemez. Burada bahsedilen halime münasip evdir, yani karı koca 3 katlı villada tek başımıza yaşıyoruz ve bu ev bize anca yetiyor diyemezler. Böyle bir durumda villa satılır, borçlunun geçimini sürdürmesine yetecek, 2 kişiye yetecek bir evin parası ayrılır ve borçlunun yeni bir yere taşınması sağlanır. Yargıtay'a göre yazlık ev de duruma göre haline münasip ev kavramına girebilir. Evde kiracının olması evin haczedilememe ileri sürülmesine engel değildir.
• İİK m.82/13 gereği; öğrenci bursları da haczedilemez.

Hiç bir zaman icra memurunun, haciz memurunun evime gelmelerini istemem. Haczedilecek bir şey bulamazlar, insan mahcup olur avukat. Aziz Nesin

Özel Kanunlarda Düzenlenen Haczedilemeyen Mallar

• İletişim Kanunu'nda telefon numarasının haczedilemeyeceği belirtilmektedir.
• Hayvanları Koruma Kanunu madde 5'e göre evcil hayvanlar haczedilmez.
• BDDK malları haczedilemez.
• Sosyal Güvenlik Kurumu'nun malları haczedilemez.
• Belediye Kanunu m. 15'te belediyenin hangi mallarının haczedilemeyeceği yer almaktadır.
• İlama bağlı nafaka alacağı haczedilemez.
• Teminat mektubu haczedilemez.
• Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu'nun 93. maddesinde emekli aylıklarının haczedilemeyeceği yer almaktadır. Bu durumun 2 istisnası vardır; nafaka alacağı ve prim borçları.

İşin Niteliği Gereği Haczedilemeyen Mallar

Manevi tazminat alacağı, ölünceye kadar bakma alacaklısının bakma alacağı, oturma hakkı, devredilmesi mümkün olmayan intifa hakları, önalım hakkı, anne babanın çocuk malları üzerindeki hakları, aile yurdu veya konutu haczedilemez. Bütünleyici parça taşınmazdan ayrı haczedilemez. İpotek akit tablosuna kaydedilmiş olan eklentiler taşınmazdan ayrı haczedilemez.