Paylı Mülkiyette Kanuni Önalım Hakkı
Yasal ön alım hakkı, paylı malik olanlara paydaşlardan herhangi birinin payının bir kısmını veya tamamını üçüncü kişiye satması halinde bu hisseyi aynı satış şartlarıyla alma hakkı verir.
Kanuni ön alım, paylı mülkiyetin devamı süresince söz konusudur. Paylı mülkiyet sona erdiğinde, ön alım hakkı da sona erer.
Türk Medeni Kanunu'nun 731. Maddesi gereği, akdi ön alım hakkı ile yasal ön alım hakkı karşılaşırsa kanuni ön alım hakkının önceliği vardır. Kanuni ön alım hakkı, sadece payın üçüncü bir kişiye satışı halinde doğar.
Paydaşlar arasındaki bir satışta kanuni ön alım hakkının kullanılması söz konusu değildir. Akdi (Sözleşme) ön alım hakkı, tapuya şerh verildiğinde eşyaya bağlı borç ilişkisi kurduğu halde kanuni ön alım hakkında bu, kanun gereği mevcuttur.
Paydaşların yasal ön alım hakkını kullanma imkanı, payın bağışlanması ve payın cebri arttırmayla satışı durumlarında yoktur. Bu hak satış işleminin, satıcı veya alıcı tarafından noter aracılığıyla hak sahibine tebliğ edilmesinden itibaren 3 AY, herhalde satışın üzerinden 2 YIL içinde kullanılmalıdır. Bu süre içinde kullanılmayan hak düşer.
İki yıllık sürenin başlangıcı pay satış tarihini izleyen günden başlar. Belirli bir pay satışının noter kanalıyla bildirilmesi ihmal edilirse, paydaşın dava açmaması halinde 2 YIL sonunda ön alım hakkı düşecektir. Bir pay satışında yasal ön alım hakkını, satışın bildirilmesinden itibaren 3 AY içinde kullanmayan paydaş, sadece o satış dolayısıyla ön alım hakkını kullanma imkanını kaybeder ama ön alım hakkı sona ermez.
Birden çok paydaşın ön alım hakkını kullanması halinde, pay oranları ne olursa olsun , herbiri üçüncü kişiye satılan payın aynı oranda alıcısı durumuna girerler. Kanuni ön alım hakkından, resmi şekilde yapılacak bir sözleşmeyle ve tapuya şerh verilmesi suretiyle feragat edilebilir. Buna ön alım hakkından feragat denir.
Yalnız bir paydaş da bir satışta ön alım hakkını kullanmaktan vazgeçebilir. Buna da ön alım hakkını kullanmaktan vazgeçme denir. Belirli bir satışta bu haktan vazgeçmek adi yazılı şekle tabidir, bu yüzden satıştan sonra da yapılabilir
