Evliliğin İptali

Türk Medeni Kanunu 145 ile 160. Maddeleri arasında düzenlenmiş olan evliliğin iptali konusu boşanmadan farklı bir durumdur.

Evliliğin iptali davasında evliliğin usulüne uygun yapılmadığından dolayı evliliğin geçersiz olduğu ileri sürülür. Boşanma davasındaysa durum, geçerli bir evliliğin taraflarca sürdürülemeyecek hale geldiği iddiasıyla meydana gelir. TMK evliliği; boşanma davası, eşlerden birisinin ölümü, eşlerden birisinin gaipliği veya evliliğin iptali şeklinde sonlandırılabileceğine yer vermiştir. Şayet evlilik resmi memur önünde yapılmasına rağmen geçersizlik nedenlerinin varlığı söz konusuysa evliliğin iptali davası açılabilecektir.

Evliliğin geçersizliği nedeniyle iptali mutlak butlan veya nispi butlan olarak iki nedenle ileri sürülebilmektedir.

• Mutlak butlan, TMK 145. Maddesinde düzenlenmiş bir durumdur. Buna göre eşlerden birisi evlenme sırasında zaten evliyse, sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksunsa, evlenmeye engel oluşturacak bir akıl hastalığı varsa ya da evlenmeye engel oluşturacak şekilde eşler arasında hısımlık ilişkisinin bulunması hallerinde mutlak butlan nedeniyle evliliğin iptali istenebilecektir.
• Nispi butlan, TMK 148-151. Maddeleri arasında düzenlenmiş bir durumdur. Buna göre kişi ayırt etme gücünden geçici olarak yoksun kalmışsa, yanılma, korkutma ya da aldatma söz konusuysa nispi butlan nedeniyle evliliğin iptali istenebilecektir.

Evliliğin iptali davasında mutlak butlan sebeplerinin varlığı halinde Cumhuriyet Savcısı, ilgililer ve eşler tarafından, nispi butlan sebeplerinin varlığı halinde eşler veya bazı haller için eşlerin yasal temsilcileri tarafından açılabilecek bir davadır.

Evliliğin iptali davası için dava açma süreleri mutlak butlan ve nispi butlan için farklılık göstermektedir. Mutlak butlan nedeniyle evliliğin iptali davasında TMK herhangi bir süre öngörmeyerek evliliğin her aşamasında evliliğin iptali davası açılabilecektir. Evlilik hali ölüm vb. bir durum nedeniyle bitmiş olsa dahi ilgililer tarafından mutlak butlan davası açılabilecektir. Nispi butlan ise evliliğin iptali davası açma hakkı, nispi butlan sebeplerinin öğrenildiği veya korku halinin ortadan kalktığı tarihten itibaren 6 ay ve en geç evliliğin üzerinden 5 yıl geçmesi halinde nispi butlan sebebiyle evliliğin iptal davası açılamayacaktır.