Tacir

Türk Ticaret Kanunu madde 12/1 uyarınca bir ticari işletmeyi kısmen de olsa kendi adına işleten kimseye tacir denir.

Gerçek kişinin bu sıfatı kazanabilmesi için bir işletmenin varlığı ve bu işletmenin kendi hesabına işletiliyor olması gerekir. Tacir kendi içerisinde gerçek kişi tacir ve tüzel kişi tacir diye ikiye ayrılır.

Gerçek Kişilerde Tacir

Gerçek kişiler tacir olabilirler. Bazı gerçek kişilerde tacir olmasalar bile tacirin sahip olduğu haklara sahipler yada tacirin tabi olduğu yükümlülüklere tabidirler. Bunlar;

1. Tacir sayılanlar; Türk Ticaret Kanunu madde 12/2ye göre, bir ticari işletmeyi kurduğu veyahut açtığını ilan araçlarıyla halka bildirmiş veya işletmesini ticaret siciline kaydettirerek durumu ilan etmiş olan kimse fiilen işletmeye başlamasa da tacir sayılır. Bu halde kişi, tacirlere ait haklardan yararlanacak ve tacirlerin tabi olduğu yükümlülüklere tabi olacaktır.
2. Tacir gibi sorumlu olanlar; Türk Ticaret Kanunu madde 12/3 uyarınca bir ticari işletme açmış gibi ister kendi adına, ister adi bir şirket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var olmayan diğer bir şirket adına işlemlerde bulunan kimse iyiniyetli 3. kişilere karşı tacir gibi sorumlu olur. Tacirlere yüklenen yükümlülüklere tabi olur. Bu kişinin iflası istenebilir, ticari örf ve adet bu kişiler için de uygulanır.
3. Küçük ve kısıtlılarda tacir sıfatı küçük ve kısıtlıya ait olur. Fakat bu halde, tacirler hakkında belirlenen cezai yaptırımlar yasal temsilciler hakkında uygulanır
4. Kişisel durumu, yaptığı işin niteliği veya meslek ve görevi itibariyle kanuni bir yasağa aykırı olarak veya başka bir kişinin iznine gerek olup izni olmadan işleten , resmi bir makamın ruhsatına gerek olup da bu ruhsatı almadan ticari işletme işleten kişi de tacir sayılır.

Tüzel Kişilerde Tacir

1. Ticaret şirketleri: Kollektif şirketler, komandit şirketler, anonim şirketler, limited şirketler ve kooperatifler tescil edilip tüzel kişilik kazandıkları anda tacir sayılır. Gerçek kişilerden farklı olarak tescil anında ticari işletme işletip işletmemeleri önem taşımaz.
2. Dernekler ve Vakıflar: Dernekler ve vakıflar, kuruldukları amaçlarına ulaşmak için ticari işletme işletebilir ve bu faaliyetten elde ettikleri karı manevi amaçları doğrultusunda kullanabilirler. İşte bu halde dernekler ve vakıflar da tüzel kişi tacir olacaktır. Ancak kamuya yararlı dernekler ile gelirlerinin yarısından fazlasını kamu hizmeti niteliğinde hizmetlere harcayan vakıflar ticari işletme işletseler dahi tacir sıfatını kazanamazlar.
3. Kuruluş kanunları gereğince özel hukuk hükümleri çerçevesinde yönetilmek veya ticari şekilde işletilmek üzere kamu tüzel kişileri tarafından kurulan teşekkül ve kurumlar, tacirdir ama iflasları istenemez.
4. Donatma iştiraki: Birden çok kişinin paylı mülkiyet şeklinde malik oldukları bir gemiyi aralarında yaptığı sözleşme gereğince tamamı nam ve hesablarına deniz ticaretinde kullanmalarıdır. Donatma iştirakinin tüzel kişiliği mevcut değildir. Donatma iştiraki hakkında tacirlere ilişkin hükümler aynen uygulanır (TTK m. 17). Müşterek donatanların da tacir sıfatının olup olmadığı tartışmalıdır. Yargıtay‟a göre donatma iştiraki iflasa tabidir.

Tacir Sıfatının Yitirilmesi

Ticaret siciline kayıtlı bir tacirin ticareti terk ettiğini ticaret siciline bildirerek kaydın terkinini istemesi ile gerçek kişilerin tacir sıfatı sona erer. Aksi halde, o kişinin tacir sıfatının sona erdiği iyi niyetli kişilere karşı ileri sürülemez. Tüzel kişilerin tüzel kişiliğinin son bulmasıyla birlikte tüzel kişi tacir sıfatı da son bulur. Ticareti terk eden gerçek kişi tacir hakkında iflas yoluyla takip terk olayının ilanından itibaren 1 yıl daha yapılabilir. Amacına ulaşmak için ticari işletme işleten dernek ve vakıflar bakımından da bu hükmün uygulanması söz konusudur. Ancak ticaret şirketleri hakkında da bu hüküm uygulanmaz.

Tacir Sıfatının Sonuçları ve Yükümlülükleri

• Tacirin basiretli bir iş adamı gibi davranma yükümlülüğü vardır.
• Tacir ticari örf ve âdete tabidir.
• Tacir cezanın indirilmesini mahkemeden isteyemez.
• Tacirin defter tutmak zorundadır.
• Tacir iflasa tabidir.
• Tacir ticaret unvanı seçmek ve kullanmak zorunluluğu vardır.
• Tacir işletme adı kullanma hakkı vardır ama zorunlu değildir.
• Tacir işletmesini 15 gün içinde ticari sicile işletmek ve ticaret odasına kaydolmak zorundadır.
• Tacir fatura ve teyit mektubu düzenlemek zorundadır.
• Tacirin ücret ve faiz isteme hakkı vardır.
• Tacir ticari iş karinesine sahiptir.
• Sermaye şirketleri kuruluştan sonra 3 ay içinde internet sitesi açmak zorundadır.