Yabancı Uyruklu Eşten Boşanma
Yabancılık unsuru taşıyan birisiyle evlenen bireylerin boşanmasında da davanın Türkiye’de açılabilmesi mümkün olacaktır.
Eğer yabancı uyruklu birisiyle evli olan kişi boşanmak isterse Türk Medeni Kanunu çerçevesinde boşanma gerekleşecektir. Eşlerden herhangi birisinin yabancı uyruklu olması Türkiye’de boşanma davası açılabilmesinin önünde engel taşımayacak ve boşanma gerçekleşecektir. Eşlerden herhangi birisinin yabancı uyruklu olması Türkiye’de boşanma davası açılabilmesinin önünde engel taşımayacak ve boşanma gerçekleşebilecektir. Boşanmanın istenilmesi durumunda bu boşanmada yetkili olan mahkeme hangisiyse o mahkemeye başvurularak boşanma davası açılabilecektir. Eğer yabancı uyruklu eşten boşanmak için yabancı ülkede boşanma davası açılmışsa yurtdışında açılan boşanma davası boşanmanın gerçekleşmesiyle Türkiye’de hemen geçerli olmayacaktır.
Yabancı uyruklu eşten yurtdışında boşanacak olan kişiler, boşanmanın o ülkede kesinleşmesinden sonra Türkiye’de tanıma ve tenfiz davası açmaları gerekir. Boşanma işlemleri için özellikle yabancı uyruklu bireyden boşanma da bir avukatla görüşülerek işlem yapılması taraflar için yararlı olacaktır. MÖHUK 13. Maddesi evlilik ve genel hükümlere yer verirken, aynı kanunun 14. Maddesi ise boşanma ve ayrılık hükümlerine yer vermektedir. Bahsi geçen maddelere göre “boşanma ve ayrılık sebepleri hükümleri eşlerin müşterek milli hukukuna tabidir” şeklindedir. Eşlerin ayrı vatandaşlıkta bulunması durumunda uygulanacak olan hukuk müşterek ikametgahın bulunduğu hukuk eğer müşterek ikametgahın bulunmadığı takdirde müşterek mutad meskenleri hukuku bunun da bulunmaması halindeyse Türk Hukuku olacaktır.
Boşanma davası için görevli mahkeme aile mahkemesidir. Davanın açılması gereken yer olarak kanun koyucu eşlerin birlikte ikamet ettikleri yerdeki aile mahkemesini öngörmüştür. Ancak eşlerin ikametgahının bulunduğu yerde aile mahkemesi yoksa boşanma davası asliye hukuk mahkemesinde açılacaktır. Yani genel yetki kuralları olmuş olacaktır. TMK 168. Maddesi gereği boşanma davası çekişmeli boşanma şeklindeyse yetkili mahkeme eşlerden birisinin yerleşim yeri mahkemesi veya son 6 aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesi olacaktır. Boşanma davası eğer anlaşmalı boşanma şeklinde açılacaksa yetkili mahkeme problemi oluşmayacaktır. Taraflar dilediği yer mahkemesinde davayı açabilme hakkına sahiptir. Türkiye’de ikametgahı bulunmayan Türk vatandaşlarındaysa kişi hallerine ilişkin davalar varsa ikamet ettikleri ülke mahkemesinde açılmadığı ya da açılamadığı durumu varsa Türkiye’de yer yönünden yetkili mahkemede, bunun bulunmaması halinde kişinin mutad olduğu yer, Türkiye’de mutad olduğu yer yoksa Türkiye’deki son ikametgahının bulunduğu yer mahkemesinde, eğer onun da bulunmadığı hali söz konusuysa Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birisinde açılacaktır.
Açılacak olan boşanma davasının türüne, dava sürecinin avukat aracılığıyla yürütülüp yürütülmediğine göre boşanma davasının süresi farklılık göstermektedir. Özellikle anlaşmalı veya çekişmeli olması ve avukat aracılığıyla olup olmadığı süreler önemli ölçüde kısalıp uzayabilecektir. Bu nedenle her ne kadar bu süreçlerde avukat zorunlu değilse de sürenin kısalması, işleyişi ve hak kayıplarının meydana gelmemesi için avukat aracılığıyla yapılması daha yararlı olacaktır.
Yabancı ülke mahkemesi tarafından verilen boşanma kararının Türkiye’de geçerli olabilmesi tanıma ve tenfiz işlemlerinin gerçekleşmesine bağlıdır. Tanıma ve tenfiz olmadan boşanma Türkiye’de direkt olarak geçerli olamayacaktır. Tanıma ve tenfiz gerçekleşmezse tarafların kağıt üzerinde evliliği devam eder dolayısıyla yabancı mahkeme kararı geçerli olmayarak Türkiye’de hüküm ve sonuç doğurmayacaktır.
Yabancı ülke mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınabilmesi için taraflardan herhangi birinin Türkiye’de yaşıyor olması gerekir. Kendisi veya avukatı aracılığıyla başvuru yaparak dava açması gerekir. Yurtdışında yaşayan tarafa ise tebligat yapılarak davadan haberdar olması sağlanacak ve davaya kendisinin veya avukatının katılması için haberdar edilecektir. Katılmama durumundaysa gıyaben tanıma işlemiyle karar alınmaktadır. Yabancı taraf kendisi veya avukatı mahkemeye katılmazsa, mahkeme tanık dinleyerek dav konusu olan mahkeme kararının apostil şerhi yani bir belgenin gerçekliğinin tasdik edilerek yasal olarak başka ülkede kullanılmasını sağlayan belgeyle tercümesi yapılmış olan yabancı mahkeme kararına ilişkin tanıma ve tenfiz kararını vermesi gerekir. Tenfiz kararı verildikten sonra yabancı ülke mahkemesinde yapılan boşanma işlemi Türkiye’de de tanınmış olacaktır.
Yabancı uyruklu eşten boşanma halinde vesayet için önemli olan çocuğun menfaatidir. Bu şekilde açılacak boşanma davasında çocuğun menfaatlerinin kendisiyle yaşaması yönünde olduğu şeklinde hakim kanaat oluşturması gerekir.
Yabancı uyruklu birisiyle evli olan bireyin boşanması durumunda dava süresi açısından azalma, doğru şekilde sürece devam edilebilmesi için avukat yardımıyla yapılmasında fayda olacaktır.
